Aldaketa genetikoen konbinazio zehatz batek prostatako minbizi metastatiko hilgarria garatzea eragiten du saguen eredu esperimentaletan. Arkaitz Carracedo, CIC bioGUNE-n diharduen Biologian Doktorea, Ikerbasqueko Ikerlaria eta Euskal Herriko Unibertsitateko Irakaslea, garapen hau frogatu duen talde burua dugu.
Prostatako minbizia mundu osoko tumore ohikoenen artean dago. Aurreikuspen ona izan arren, tratamenduari erantzuten ez dioten gende taldea badago. Aldaera erasokor honen garapenean parte hartzen duten faktoreak ezagutzea ezinbestekoa da bere iragarpen eta tratamendurako. Horretarako, beharrezkoa da gaixotasunaren azpian dauden prozesu biologikoen ulermena hobetzen duten eredu esperimentalak garatzea.
CIC bioGUNE-n sortutako sagu ereduak urrats garrantzitsua suposatzen du prostatako minbiziaren metastasia ulertzeko. Carracedo doktorearen hitzetan "eredu esperimentalak garatzea ezinbesteko urratsa da minbiziaren diagnostikoan eta tratamenduan. Gaitza bere garapenean zehatz-mehatz aztertzeko aukera ematen du." Ikerketa argitaratu berri da Journal of Experimental Medicine aldizkarian, ospe handikoa biomedikuntzaren arloan.
Gure zeluletan metatzen diren akatsen ondorioz garatzen da minbizia. Akats horiek, mutazioek, geneen funtzioa aldatzen dute (geneak gure zelulek organismoan beren zereginak egiteko erabiltzen dituzten unitate funtzionalak dira). DNA sekuentziatzeari esker, ideia hobea dugu minbizi mota bakoitzaren geneek ez dutela ondo funtzionatzen. "Minbiziaren entziklopediaren azterketa bezalako ikerketek lehengaia ematen diote zein porrotek minbiziaren garapena dakarten ulertzeko, baina ulertu behar dugu akats horietako bakoitzak zer nolako eragina duen gaixotasunaren garapenean. Lan hau eredu esperimentalak sortuz soilik garatu daiteke ", azaldu du Carracedok.
Aurkikuntza hau nola pentsatu zen kontatzen digu Carracedo doktoreak: "Ikerketa hau ustekabeko behaketaren ondorioa da". Patricia Zuñiga eta Ivana Hermanova doktoreek garatutako ikerketa proiektu honetan, taldeak prostatako zeluletan LKB1 izeneko gene bat ezabatzearen ondorioak aztertu dituzte, alarma gisa zelulak energia gutxi dutenean. Minbizia garatzen duen saguaren gene horren faltak tumorean energia krisia ekar dezakeela argudiatu zuten eta, beraz, tratamendu estrategia gisa balio zezakeela. Hala ere, prostatako LKB1 falta zuen saguak gaixotasun metastatiko eta hilgarria garatu zuen. "Garai hartan, saguaren prostatako minbiziaren modurik erasokorrena modelatzen ari ginela ulertu genuen eta sistema hau nola funtzionatzen zuen ulertzen saiatu ginen", dio Carracedok.
Giza prostatako minbiziaren 1.000 lagin baino gehiagoko talde batekin osatutako ikerketa-proiektua osatu zuten, arlo horretako onkologo ospetsuekin lankidetzan aritu ziren eta fenomenoa aztertu zuten biologia molekularreko eta zelularreko teknikak erabiliz. Carracedo doktoreak bere aurkikuntza laburbiltzen du: "8 urte behar izan ditugu minbizi eredu honetan gertatzen ari zena ulertzeko. Gure ereduak gaixoen portzentaje txiki batean diagnostikatzen den gaixotasunaren aldaera bat errepresentatzen zuela ulertu genuen. Horrez gain, prostatako minbiziaren funtzionamenduaren LKB1-en berezitasunak identifikatu genituen. Harrigarria bada ere, oso eraginkorra den gene bat da, bere jardueraren %10-rekin metastasiaren garapena eten baitezake. Prostatako minbizia bere metastasia-ahalmena askatzeko, LKB1-ren %100 kendu behar izan genuen. Ikerketa komunitatearentzako ikasketa garrantzitsua da hau, eta iradokitzen denez, genearen funtzioak drogekin berriro aktibatzen baditugu, neurri batean, prostatako minbiziaren metastasiaren garapenean jardun daitekeela.
Ikerketa honek argi uzten du minbizi bakoitzaren ezaugarri molekularrak deskribatzearen garrantzia gaixotasunaren tratamendu pertsonalizatuago bat lortzeko. Medikuntza pertsonalizatua edo zehatza espezializazio adimendunaren edo RIS3ren europar estrategiaren barruan sartzen da eta Eusko Jaurlaritzako Osasun Sailaren ardatz nagusietako bat da. Honezkero, ikerketa hau garatzen finantzatu du. "Ikerketa hau bidaia luze baten amaiera da, Europako Komunitatearen, Zientzia Ministerioaren eta Minbiziaren Aurkako Espainiako Elkartearen (AECC) funtsen laguntza izan baitu. Azken faseak Mondravember eta Movembergara, Arrasateko eta Bergarako taldeen laguntza izan du, hurrenez hurren. Eragile horiek guztiak ezinbestekoak izan dira proiektuaren alderdi desberdinetan ”, azpimarratu du Carracedok. Carracedo doktoreak jarraitzen du: "Biomedikuntzaren aurrerapena jakin-minaren inguruko ikerketen ondorioz gertatzen da. Ikerlariek minbiziaren konplexutasuna ulertzeko aukera emango diguten erantzunak bilatzen dituzte. Ez dugu beti ikertzen dugunaren balizko aplikaziorik ikusten, baina horrek ez du gure lanaren garrantzia gutxitzen. Sortzen dugun ezagutzaren aplikazioak hilabete edo hamarkada batzuk iraun dezake, baina ezagutzak bere forma garbienean bakarrik du gure bizitza eta gure gizartea hobetzeko ahalmena. Oraindik konbentzitu behar ditugu gure politikariak ikerketan inbertitzea dela gakoa gizarte aberats, oparo eta osasuntsu bat sortzeko. Beraz, ikerketa egonkorra, handinahia eta estrategikoa den inbertsioa behar dugu. "
CIC bioGUNE-ko taldeak lankidetza estua egin du José Ignacio López eta Verónica Torrano-rekin, Gurutzetako Ospitaleko Patologia Zerbitzuko eta Euskal Herriko Unibertsitateko ikerlariak, hurrenez hurren. Espainiako eta Europako entitateek ere parte hartu dute azterlan honetan, besteak beste, IRB zentroak, IDIBELL eta Bartzelonako Unibertsitate Autonomoa edo Londresko Minbiziaren Ikerketarako Institutua. "Guretzat, oinarrizko ikerketaren eta ikerketa klinikoen lankidetza erakusten du lan honek, bioinformatika eta ingeniaritza genetikoa barne hartzen duten puntako teknologien erabilerarekin integratuta", amaitu du Carracedok.
.png)
